Tiểu đường thai kì và 5 nguy cơ mẹ bầu cần biết

Tiểu đường thai kì là một trong những bệnh lý có thể gặp phải khi mang thai. Nếu chẳng may bị tình trạng này, bạn cần được điều trị nhanh chóng để ngăn ngừa các biến chứng sức khỏe có thể xảy đến cho mình và thai nhi.

Tìm hiểu về tiểu đường thai kì

Bệnh tiểu đường thai kỳ (hay còn gọi là đái tháo đường thai kì) là một loại bệnh tiểu đường lần đầu tiên xuất hiện ở phụ nữ mang thai không mắc bệnh tiểu đường trước khi mang thai. Một số phụ nữ có nhiều hơn một lần mang thai bị ảnh hưởng bởi bệnh tiểu đường thai kỳ. Bệnh tiểu đường thai kỳ thường xuất hiện vào giữa thai kỳ. Các bác sĩ thường kiểm tra nó trong khoảng từ 24 đến 28 tuần của thai kỳ.

Thông thường bệnh tiểu đường thai kỳ có thể được kiểm soát thông qua ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên. Đôi khi một số phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cũng phải dùng insulin. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng cách, tình trạng này sẽ làm tăng nguy cơ béo phì và bệnh tiểu đường tuýp 2 khi trưởng thành ở trẻ. Tương tự, đái tháo đường thai kỳ sẽ khiến bạn tăng nguy cơ phát triển bệnh đái tháo đường tuýp 2 trong tương lai.

Dấu hiệu của bệnh đái tháo đường thai kỳ

Rất hiếm khi đái tháo đường khi mang thai gây ra triệu chứng rõ rệt. Bệnh chỉ được phát hiện trong những lần thăm khám định kỳ của thai phụ nếu có xuất hiện triệu chứng tiểu đường, bao gồm:

• Tiểu nhiều lần trong ngày
• Mệt mỏi
• Mờ mắt
• Khát nước liên tục
• Ngủ ngáy
• Tăng cân quá nhanh so với khuyến nghị.

5 vấn đề nghiêm trọng của bệnh tiểu đường thai kỳ khi mang thai

Lượng đường trong máu không được kiểm soát tốt ở phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ có thể dẫn đến các vấn đề cho phụ nữ mang thai và em bé:

Em bé tăng trưởng quá mức

Bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt khiến lượng đường trong máu của bé cao. Em bé được “cho ăn quá mức” và phát triển cực lớn (thường trên 4kg). Bên cạnh việc gây khó chịu cho người phụ nữ trong vài tháng cuối của thai kỳ, em bé quá lớn có thể dẫn đến các vấn đề trong quá trình sinh nở cho cả mẹ và bé. Người mẹ có thể cần phải sinh mổ để sinh em bé. Em bé có thể được sinh ra với tổn thương thần kinh do áp lực lên vai trong khi sinh.

Sinh non

Lượng đường trong máu cao làm tăng nguy cơ chuyển dạ sớm và sinh con trước ngày dự sinh của thai phụ. Hoặc thai phụ được khuyến nghị sinh sớm bằng phương pháp mổ vì em bé đã quá lớn. Khi em bé được sinh mổ, người phụ nữ sẽ mất nhiều thời gian hơn để hồi phục sau khi sinh.

Huyết áp cao và tiền sản giật

Khi một phụ nữ mang thai bị cao huyết áp, có protein trong nước tiểu và thường bị sưng ở ngón tay và ngón chân không biến mất, cô ấy có thể bị tiền sản giật. Đây là hai biến chứng nghiêm trọng của thai kỳ, có thể đe dọa tính mạng cả mẹ và con cần được theo dõi bởi bác sĩ.

Huyết áp cao có thể gây hại cho cả phụ nữ và thai nhi. Nó có thể dẫn đến việc em bé được sinh ra sớm và cũng có thể gây co giật hoặc đột quỵ (cục máu đông hoặc chảy máu trong não có thể dẫn đến tổn thương não) ở người phụ nữ trong quá trình chuyển dạ và sinh nở. Phụ nữ mắc bệnh tiểu đường bị huyết áp cao thường xuyên hơn phụ nữ không mắc bệnh tiểu đường.

Đường huyết thấp (hạ đường huyết)

Những người mắc bệnh tiểu đường dùng insulin hoặc các loại thuốc trị tiểu đường khác có thể khiến lượng đường trong máu quá thấp. Lượng đường trong máu thấp có thể rất nghiêm trọng và thậm chí gây tử vong nếu không được điều trị nhanh chóng. Có thể tránh được lượng đường trong máu thấp nghiêm trọng nếu phụ nữ theo dõi chặt chẽ lượng đường trong máu của họ và điều trị lượng đường trong máu thấp sớm.

Nếu bệnh tiểu đường của người phụ nữ không được kiểm soát tốt trong thời kỳ mang thai, em bé sinh ra sẽ đối diện với tình trạng lượng đường trong máu thấp ngay sau khi chào đời.Không chỉ vậy, những đợt hạ đường huyết nghiêm trọng còn có thể gây co giật cho bé. Cần cho bé ăn ngay hoặc truyền dung dịch qua đường tĩnh mạch nhằm đưa lượng đường trong máu của bé trở lại bình thường.

Bệnh lý đường hô hấp: Hội chứng nguy kịch hô hấp

Trước đây, hội chứng nguy kịch hô hấp ở trẻ sơ sinh là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu chiếm tỷ lệ 30% ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có đái tháo đường. Hiện nay, tỷ lệ này còn khoảng 10% nhờ có các phương tiện đánh giá độ trưởng thành phổi của thai nhi.

Phương pháp điều trị cho phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ

Tuân thủ chế độ ăn có lợi cho người bệnh tiểu đường

Chế độ ăn này phải đáp ứng được hai yêu cầu: duy trì lượng đường trong máu ở giới hạn an toàn, nhưng vẫn cung cấp đủ calo và chất dinh dưỡng cho sự phát triển của thai nhi.

Bên cạnh đó, bạn nên duy trì cân nặng hợp lý, tránh tăng cân quá mức trong thai kỳ bằng cách dung nạp lượng calo vừa đủ, từ 2.200 – 2.500/ngày nếu có cân nặng trung bình. Nếu bạn thừa cân, con số này sẽ giảm xuống khoảng 1.800 calo/ngày.

Chuyên gia dinh dưỡng sẽ hướng dẫn bạn cách cân bằng chế độ ăn. Cụ thể:

• 10 – 20% lượng calo đến từ các nguồn protein (động vật và thực vật)
• Ít hơn 30% lượng calo đến từ chất béo chưa bão hòa
• Ít hơn 10% calo đến từ chất béo bão hòa
• 40% calo còn lại đến từ carbohydrate

Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục là một cách khác để kiểm soát lượng đường trong máu và  cân bằng lượng đường trong thức ăn. Sau khi kiểm tra với bác sĩ, bạn có thể tập thể dục thường xuyên trong và sau khi mang thai. Hãy cố gắng thực hiện các bài tập ở mức độ nhẹ đến trung bình trong 15 – 30 phút, vào hầu hết các ngày trong tuần.

Theo dõi lượng đường trong máu thường xuyên

Vì mang thai khiến nhu cầu năng lượng của cơ thể thay đổi, lượng đường trong máu có thể thay đổi rất nhanh. Do đó, bạn cần tự kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên, trước và sau bữa ăn 1 – 2 giờ. Việc làm này nhằm đánh giá hiệu quả của quá trình điều trị, xem cơ thể bạn có đáp ứng tốt với phác đồ của bác sĩ hay không.

Uống thuốc hoặc tiêm inulin nếu cần

Nếu lượng đường trong máu của bạn vẫn cao dù bạn đã thay đổi lối sống, chế độ ăn theo chỉ dẫn của bác sĩ, bạn sẽ được kê toa thuốc tiểu đường nhằm kiểm soát lượng đường trong máu và bảo vệ thai nhi. Đôi khi một phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ phải dùng insulin. Nếu bác sĩ của bạn yêu cầu insulin, hãy dùng nó theo chỉ dẫn để giúp kiểm soát lượng đường trong máu.

Xét nghiệm bệnh tiểu đường sau khi mang thai

Xét nghiệm bệnh tiểu đường từ 6 đến 12 tuần sau khi sinh con, và sau đó cứ sau 1 đến 3 năm. Đối với hầu hết phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, bệnh tiểu đường sẽ biến mất ngay sau khi sinh. Khi nó không biến mất, bệnh tiểu đường được gọi là bệnh tiểu đường loại 2. Ngay cả khi bệnh tiểu đường biến mất sau khi em bé được sinh ra, thì một nửa số phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ sẽ phát triển thành bệnh tiểu đường loại 2 sau đó.

Điều quan trọng đối với phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ là tiếp tục tập thể dục và ăn uống lành mạnh sau khi mang thai để ngăn ngừa hoặc trì hoãn việc mắc bệnh tiểu đường loại 2. Mẹ cũng nên nhắc bác sĩ kiểm tra lượng đường trong máu từ 1 đến 3 năm một lần.

Phòng tránh tiểu đường thai kỳ

Không có biện pháp phòng ngừa tình trạng đái tháo đường khi mang thai tuyệt đối. Nhưng nếu bạn duy trì thói quen và lối sống lành mạnh trước/trong khi mang thai, nguy cơ mắc bệnh sẽ giảm đáng kể. Ngoài ra, trong trường hợp bạn từng bị bệnh từ trước, việc tuân thủ những thói quen lành mạnh sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh trong những lần mang thai kế tiếp hoặc phát triển thành bệnh đái tháo đường tuýp 2 trong tương lai.

Đây là những biện pháp giúp phòng tránh hiệu quả:

• Chọn thực phẩm có lợi cho sức khỏe: Các loại thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo và calo như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt… là lựa chọn tuyệt vời.
• Vận động thường xuyên: Hãy dành 30 phút vận động hợp lý, nhẹ nhàng mỗi ngày như tưới cây, lau dọn nhà cửa, đi bộ… cũng rất tốt cho sức khỏe mẹ và thai nhi.
• Giữ cân nặng hợp lý khi có ý định mang thai: Thừa cân – béo phì tiền mang thai là căn nguyên của một loạt vấn đề sức khỏe xảy đến trong thai kỳ, chẳng hạn như đái tháo đường thai kỳ, tiền sản giật, sinh non… Do đó, nếu bạn thừa cân và đang có kế hoạch sinh em bé, hãy giảm cân để tạo nền tảng cho một thai kỳ khỏe mạnh.
• Tránh tăng cân hơn mức khuyến nghị trong thời kỳ mang thai: Việc tăng cân quá nhanh sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, nhất là với những thai phụ thừa cân trước khi mang thai. Bác sĩ sẽ cho biết mức tăng cân hợp lý dành cho bạn, tùy thuộc vào cân nặng cũng như thể trạng của bạn và thai nhi.

Tài liệu tham khảo

1. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, Gestational Diabetes and Pregnancy, truy cập ngày 21 tháng 7 năm 2023